همه مي دانيم كه عادت بد چيست. سيگار كشيدن، مصرف غذاهاي ناسالم، مصرف زياد الكل و در انزوا زندگي كردن برخي از عادتهاي بدي هستند كه رفته رفته به رفتار ما تبديل مي شوند. اما براي حفظ سلامت بايد از آنها اجتناب كنيم.
همه مي دانيم كه عادت بد چيست. سيگار كشيدن، مصرف غذاهاي ناسالم، مصرف زياد الكل و در انزوا زندگي كردن برخي از عادتهاي بدي هستند كه رفته رفته به رفتار ما تبديل مي شوند. اما براي حفظ سلامت بايد از آنها اجتناب كنيم.
طبق تحقيقي در امريكا مشخص گرديد عدم فعاليت بدني، رژيم غذائي نامناسب، كشيدن سيگار و مصرف الكل از جمله دلايل خاموش بسياري از بيماريهاي منجر به مرگ هستند:
- مصرف دخانيات: ۴۳۵ هزار نفر (۱/۱۸ درصد از كل مرگ در اميريكا)
- عدم فعاليت بدني و رژيم ناسالم: ۴۰۰ هزار نفر(۶/۱۶ درصد)
- مصرف الكل: ۸۵ هزار نفر (۵/۳ درصد)
حال وقتي كه مي دانيم عادتهاي بد به سلامتي صدمه مي زند چرا باز هم آنها را تكرار مي كنيم؟
چرا نمي توان در مقابل عادت هاي بد مقاومت نمود؟
باوجود اينكه مي دانيم زندگيمان به خطر ميفتد، بدون توجه همه ما عادتهاي بد خود را هر روز تكرار مي كنيم.
عادتهاي بد موجب آرامش مي شوند
اولين دليل تكرار عادتهاي بد رسيدن به آرامش است و ما هر كاري مي كنيم كه به اين آرامش برسيم.
حتي اگر آن را نشناسيم بايد بپذيريم كه هر عملي دليلي براي خود دارد. معمولاً مهمترين دليل هر عملي كه انجام مي دهيم حس آرامش است. ما كاري را انجام مي دهيم بدون آنكه دقت كنيم كه دليل پشت آن، نياز به آرامش است.
مغز ما طوري تنظيم شده است كه هميشه منتظر دريافت پاداش است و پاداش آن همان حس آرامش است كه با دريافت آن دوپامين و يا هورمون حس خوب متصاعد مي شود. اين مسأله موجب مي شود كه نيازمان به آرامش بيشتر شده و عادت بد خود را تكرار نمائيم.
بنا به دلايلي كه ذكر شد ما عادت خود را تكرار مي كنيم و ترك آن برايمان بسيار دشوار شده و دوست نداريم از نقطه امن خود خارج شويم. به بياني ديگر به دليل جذابيت پاداش (آرامش) و با وجود اينكه از زيانهاي آن آگاه هستيم به انجام آن ادامه مي دهيم.
كشيدن سيگار هنگام استراحت زمان كار، به مغز القاء مي كند كه زمان فراغت از كار و استراحت است. يا نوشيدن مشروبات الكلي به مغز القاء مي كند كه پايان هفته و وقت استراحت است و از وقت خود لذت ببر.
نشستن روي مبل و تماشا كردن تلويزيون به مغز پاداش بهتري نسبت به ورزش كردن و فعاليت مي دهد. حال به راحتي مي توان متوجه شد كه چگونه مغز به دنبال گرفتن پاداش يعني رسيدن به آرامش است.
اگر عادتي در اجتماع پذيرفته باشد، ما بلافاصله عادت خود را توجيه مي كنيم. هنگامي كه افراد زيادي همان عادت ما را دارند ما هم انجام آن را عادي مي دانيم.
بسياري از عادتهايمان در اجتماع پذيرفته شده است. بطور مثال بسياري از مردم بد غذائي مي كنند، سيگار مي كشند و ورزش نمي كنند، در نتيجه ما هم انجام آن را عادي مي دانيم و خود را توجيه مي كنيم.
مثلاً به خود مي گوئيم كه اين يكبار ضرري نمي زند، يا هفته ديگر بيشتر مراقبم و يا امروز روز پر استرسي داشتم. اين توجيهات در واقع نشان مي دهند كه ما از ضرر و زيان عادت خود با خبريم و به خودمان دلداري مي دهيم.
گاه حتي به دنبال توجيهات ديگر مي گرديم، بطور مثال به ديگران مي گوئيم پدر بزرگ من هر روز سيگار مي كشيد و ۹۰ سال زندگي كرد. مغز ما دوست دارد كه به دنبال شاهدي براي توجيه عمل ما باشد.
عواقب عادتهاي بد و مضر
اكثر ما از عواقب عادتهاي بد مطلع هستيم. مثلاً مي دانيم كه كشيدن سيگار موجب سرطان مي شود يا هر روز مي شنويم كه سازمانهاي سلامت مصرف غذاهاي سالم و ورزش كردن را توصيه مي كنند. اما واقعاً عواقب عادتهاي بد در طولاني مدت چگونه هستند؟
- سرطان، بيماريها و آسيبهاي سلولي
- افسردگي و اضطراب
- مشكلات فيزيكي كه موجب درد و بيحالي مي شوند
- مشكلات فيزيكي در سنين بالا
بسياري از اين مشكلات بسيار آرام و تدريجي به وجود مي آيند به شكلي متوجه آنها نمي شويد. اما تصميماتي كه امروز براي سلامتي خود مي گيريد مي توانند از شما در سنين بالا محافظت كنند.
ترك عادتها كار بسيار مشكلي است. پس براي آنكه بتوانيد آنها را ترك كنيد بايد برنامه ريزي قبلي داشته باشيد. در واقع بايد براي ذهنمان يك برنامه ريزي دقيق داشته باشيد.
- ابتدا بايد مشخص كنيد كه اين عادتهاي بد چه نوع عادتهايي هستند و هر چند وقت يكبار از شما سر مي زنند؟ چه چيزي موجب مي شود شما به سوي آن برويد؟ آيا انجام آن يك تصميم ناخودآگاه است؟ چرا اولين بار آن را انجام داده ايد؟
- در مرحله دوم بايد مطمئن شويد كه آيا مي خواهيد آن را ترك كنيد. حال مي توانيد متوجه شويد كه چه چيزي موجب انجام آن شده است و آيا مي توانيد كار بهتري را جايگزين آن كنيد؟ بطور مثال پس از يك روز پر مشغله دوست داريد كه شكلات بخوريد. آيا مي توانيد چيز ديگري را جايگزين آن كنيد؟ و يا اينكه مي توانيد مقدار مصرف كم كنيد؟ شايد استرس شما را وادار به انجام آن مي كند. در نتيجه مي توانيد از خانه بيرون برويد و كمي بدويد. در نتيجه مغز دليل ديگري براي آزاد كردن دوپامين خواهد داشت.
- در مرحله آخر تداوم داشته باشيد. براي ايجاد يك عادت خوب در كار خود تداوم داشته باشيد. البته در ابتدا مغز بسيار سخت اين تغيير را مي پذيرد، اما كم كم عادت مي كند. حال مي توانيد از روش بهتر و سالمتري به مغز خود پاداش دهيد.
گذران يك زندگي شاد و مثبت با عادتهائي كه انتخاب مي كنيم شروع مي شود. با اين روش نه تنها زندگي آينده و سلامت آن را تضمين مي كنيم بلكه از سلامت زندگي حال خود نيز مطمئن خواهيم شد.
چرا ارده شيره خوب است؟